🧐 Barok: Filozofia, Cechy Epoki i Nurty Literackie
Barok to epoka literacka i kulturalna, której nazwa pochodzi od słowa "barocco" , oznaczającego "perłę o nieregularnych kształtach". Epoka ta charakteryzowała się wielkim niepokojem i poszukiwaniem harmonii w świecie pełnym przeciwieństw.
🕰️ Chronologia Baroku
- Europa: Koniec XVI wieku – początek XVIII wieku.
- Polska: Około 1580 roku – 1730 roku.
Filozofia i Kluczowe Pojęcia 🧠
Filozofia baroku była naznaczona dwoma głównymi, kontrastującymi nurtami:
1. Sceptycyzm (Blaise Pascal)
- Blaise Pascal reprezentował sceptycyzm.
- Głosił, że "człowiek jest tylko trzciną".
- Stworzył "zakład Pascala" – człowiek sam decyduje, czy uznaje istnienie Boga.
2. Racjonalizm (Kartezjusz)
- Kartezjusz (Descartes) był ojcem racjonalizmu.
- Jego słynne hasło to "Cogito ergo sum" – "Myślę, więc jestem".
- Uważał, że rozum jest najważniejszy, a wątpienie stanowi podstawę wszystkiego.
Cechy Epoki i Ważne Terminy
Epoka Baroku charakteryzowała się intensywnością i kontrastem, wprowadzając nowe pojęcia:
- Dualizm: Przekonanie o dwoistości świata i człowieka (np. dusza a ciało).
- Motyw Vanitas: Motyw związany z nietrwałością, marnością i przemijaniem.
- Koncept: Wyszukany, zaskakujący i oryginalny pomysł.
- Marinizm: Wirtuozeria formy poetyckiej, oparta na zabawie słowem.
- Sarmatyzm: Ideologia szlachecka, łącząca dumę narodową, tradycję i megalomanię.
- Kontrreformacja: Ruch będący odpowiedzią na reformację, którego elementami były Sobór trydencki, Indeks ksiąg zakazanych oraz zakon Jezuitów, walczący z innowiercami.
Nurty i Gatunki Literackie 📝
Literatura Baroku rozwijała się w kilku głównych nurtach tematycznych:
Gatunki:
Do ważnych gatunków należały sonet i pamiętnik.
Nurty:
- Metafizyczna: Skupiona na problemach duchowych i egzystencjalnych (przedstawiciele: Mikołaj Sęp Szarzyński, Daniel Naborowski).
- Ziemskich rozkoszy: Skupiona na uciechach życia doczesnego (Jan Andrzej Morsztyn, Daniel Naborowski).
- Ziemiańska: Skupiona na życiu szlachty i propagująca wartości sarmackie (Wacław Potocki, Jan Chryzostom Pasek).
