🧐 Oświecenie: Filozofia, Cechy Epoki i Kluczowe Pojęcia
Oświecenie to epoka, w której nastąpiło przewartościowanie znaczenia rozumu i wiedzy. Jej celem było "oświecenie" społeczeństwa poprzez edukację i krytykę.
🕰️ Chronologia i Cechy Epoki
- Europa: Koniec XVII – początek XIX wieku.
- Polska: Około 1740–1822.
Kluczowe Cechy Epoki
- Moralizatorstwo i Dydaktyzm: Pouczanie, przekazywanie użytecznych prawd i propagowanie nowych idei. W literaturze stosowano zasadę "uczyć bawiąc".
- Literatura Satyryczna: Rozwój publicystyki i literatury o charakterze satyrycznym, ośmieszającej wady konkretnej grupy społecznej.
- Sztuka Klasyczna: Powrót do sztuki klasycznej.
- Rewolucja Przemysłowa: Zmiany w gospodarce, nauce, edukacji i kulturze.
Filozofia Oświecenia: Narzędzia Poznania 🧠
Filozofia Oświecenia skupiała się na poznaniu świata i budowaniu lepszego społeczeństwa.
Główne Nurty Epistemologiczne (Poznanie)
- Racjonalizm: Uznawał rozum za najważniejsze narzędzie poznania.
- Sensualizm: Twierdził, że człowiek zdobywa wiedzę poprzez zmysły.
- Empiryzm (John Locke): Drogą do poznania jest doświadczenie. Głosił koncepcję tabula rasa – umysł ludzki to niezapisana karta.
Inne Ważne Idee
- Deizm: Pogląd, że Bóg stworzył świat, ale nie ingeruje w jego losy (prowadziło to do krytyki Kościoła).
- Utylitaryzm (James Hill): Zakładał, że dobre jest to, co pożyteczne (użyteczność).
- Krytycyzm (Immanuel Kant): Koncepcja niemożności obiektywnego, dogłębnego poznania; promował etykę obowiązku.
- Liberalizm (Wolter): Opowiadał się za tolerancją, wolnością głoszenia poglądów, krytyką instytucji religijnych i fanatyzmu.
- Trójpodział władzy (Monteskiusz).
- Jean-Jacques Rousseau: Propagował powrót do natury, ideę "dobrego dzikiego" oraz wartości moralne.
Odkrycia i Inwazje Techniczne 🔬
Epoka Oświecenia to także czas przełomowych odkryć, które napędzały Rewolucję Przemysłową:
- Maszyna parowa.
- Maszyna przędzalnicza.
- Parowóz.
- Prawa mechaniki Newtona.
Style w Sztuce 🖼️
W sztuce Oświecenia dominowały trzy style:
- Rokoko: Przepych, asymetria, ornamenty.
- Klasycyzm: Symetria, harmonia, nawiązania do mitologii, powściągliwość emocjonalna.
- Sentymentalizm: Prostota, emocjonalność, nawiązania do natury.
